رشته مهندسی فناوری اطلاعات به دلیل نوین بودن، ترکیبی از رشته‌های مدیریتی، کامپیوتر، مخابرات و روباتیک است و ماهیتی میان رشته‌ای دارد و طبیعتا در آن بازه گسترده‌ای از علوم کابردی هر کدام از رشته‌های مادر پوشش داده می‌شود. بر اساس انگیزه و علاقه، هر فرد در بخش مدنظر خود از حوزه‌های مختلف این رشته، تخصص بیشتری را کسب خواهد کرد، هر چند نسبت به دیگر موضوعات نیز بایستی تجربه ای داشته باشد. در واقع به بیانی ساده‌تر، رشته مهندسی فناوری اطلاعات مانند اقیانوسی به عمق یک سانت است که دانشجو در حین تحصیل در آن، از موضوعات بسیاری مطلع خواهد شد اما در هر حوزه اطلاعاتی که به دست می‌آورد سطحی هستند و در نهایت می‌تواند بسته به علاقه‌اش در یک زمینه منتخب، تخصص کسب کند.
با توجه به رشد بسیار سریع تکنولوژی و به روی کار آمدن مدیریت نوین به جای روش های سنتی مدیریت که اکثرا سهم بیشتر آنها مربوط به فناوری اطلاعات است، نداشتن دانش در این زمینه در سطح عمومی برای هر فرد، یک سردرگمی به همراه می آورد و در صورت بروز نکردن اطلاعات در این زمینه علاوه مشکلات رویارویی با چالش های بزرگ، احتمال شکست خوردن بسیار زیاد است.
فارغ از ابعاد جغرافیایی فعالیت یک سازمان یا ارگان که می‌تواند بسیار بزرگ و یا کوچک باشد، تمامی چنین نهاد‌هایی، اعم از خصوصی و یا دولتی نیاز به ارتباط با دیگر شعب و سازمان‌های همکار خود دارند، بنابراین همیشه در آنها به یک مسئول فناوری نیاز خواهد بود. از سوی دیگر غالباً شرکت‌ها بر اساس نوع عملکر خود، سامانه‌ها و نرم‌افزارهای مختلفی را به صورت آنلاین و آفلاین به کار می‌گیرند که مسئولیت نگهداری، توسعه، تامین امنیت و… آنها به دانش آموختگان رشته مهندسی فناوری اطلاعات سپرده می‌شود.
همچنین نباید فراموش کرد، عدم آگاهی و دانش به توانمندی‌هایی که علم فناوری اطلاعات در زمینه بهبود بهره‌وری و افزایش بازدهی ایجاد می‌کند، احتمال شکست کسب و کارها را بسیار بالا برده و آنها را کاملاً تحت تاثیر قرار می‌دهد.
رشته مهندسی فناوری اطلاعات به افرادی توصیه می‌شود که علاوه بر داشتن روحیه به‌روزرسانی دانش در حوزه فناوری اطلاعات، علاقه‌مند به بررسی و تحلیل موضوعات نوین و فناوری‌های روز دنیا باشند. این رشته، برای اشخاصی که به موضوعات زیر علاقه‌مند هستند ایده‌آل خواهد بود:
- مدیریت غیرفعال و فعال شبکه‌های کامپیوتری در جهت بهبود و بهره‌وری حداکثری
- تخصص سخت افزاری (اعم از نصب آنتن‌های وایرلس، سرورها، سوئیچ‌های شبکه و…)
- کدنویسی در شاخه‌های مختلف (همانند پایگاه داده، وب سایت، بازی‌ها، یا شبکه‌های کامپیوتری و…
کدام دروس دوره دبیرستان در رشته مهندسی فناوری اطلاعات بیشتر کاربرد دارند؟
از آنجایی که در منطق کامپیوتر همه چیز با بیت ۰ و ۱ تعریف می‌شود، یادگیری مباحث کاربردی ریاضیات بسیار مورد توصیه هستند؛ دروس دبیرستانی اعم از ریاضیات گسسته، جبر و احتمال، آمار و… همگی بسیار حائز اهمیت محسوب میشوند. این دروس به صورت تخصصی‌‌تر و پیچیده‌تر در دانشگاه و در طول دوره‌های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری آموزش داده میشوند.
البته همانطور که اشاره شد مباحث ریاضیات بسیار مهم هستند، ولی ریاضیات گسسته و جبر و احتمال اهمیت دو چندانی دارند، زیرا در مقطع کارشناسی پایه قوی در آنها سبب خواهد شد تا دانشجو درک بهتری از دروس کلیدی مانند آمار و احتمالات مهندسی، تحقیق در عملیات و … به دست آورد که همگی جزو مباحث بنیادین برای برنامه نویسی مقدماتی و پیشرفته هستند.
درس زبان انگلیسی محور اصلی رشته مهندسی فناوری اطلاعات پس از ریاضیات است، چرا که تمامی مراجع و کتب به‌‌روز دنیای فناوری اطلاعات به زبان انگلیسی و دارای اصطلاحات تخصصی هستند. پایه قوی در دروس فیزیک دبیرستان نیز توصیه می‌شود، زیرا در مقطع کارشناسی الزام به گذراندن این دروس به شکل پیشرفته‌تر وجود دارد.
تمایز دانش‌آموزان فارغ التحصیل دبیرستانی که از مسیر رشته ریاضی فیزیک وارد رشته مهندسی فناوری اطلاعات (کارشناسی پیوسته) شده‌اند با دانش آموزان فارغ التحصیل هنرستانی یا فنی و حرفه‌ای که وارد مقاطع کاردانی و یا کارشناسی این رشته شده‌اند در دو بندی خلاصه می‌شود که در ادامه آمده‌اند:
- دانش‌آموز دبیرستانی در حوزه کار با رایانه و نرم افزارها ضعف دارد و باید به شیوه خودآموز یا شرکت در دوره‌های آموزشی، توانمندی خود را در این رابطه ارتقا دهد؛ ولی این دست از دانش‌آموزان در حوزه مباحث پایه‌ای و بنیادینی رشته تسلط کافی دارند.
- دانش‌آموزان هنرستانی و یا فنی و حرفه‌ای، با توجه به گذراندن حجم کمتر از دروس ریاضیات به نسبت دانش‌آموزان دبیرستانی، سخت‌تر با مسائل بنیادی این حوزه از علم کنار آمده و درک این مباحث در دوره‌های بالاتر، به مراتب برای این افراد دشوارتر است. از طرفی نقطه قوت آنها کار با نرم‌افزار و محیط‌های کامپیوتری است لذا توصیه می‌شود با توجه به علاقه‌مندی خود و پس از مشخص کردن چشم انداز شغلی آینده، در صورت نیاز، اقدام به فراگیری مباحث تخصصی ریاضیات مربوطه به صورت خودآموز کنند.
گرایش‌های رشته مهندسی فناوری اطلاعات برای ادامه تحصیل چه هستند؟
در حال حاضر در مقطع کارشناسی، غالبا رشته فناوری اطلاعات زیر مجموعه گروه مهندسی کامپیوتر محسوب می‌شود. بدین ترتیب اکثر واحد‌های دانشگاهی دارای گروه مهندسی کامپیوتر، از سه زیر مجموعه اصلی یعنی مهندسی نرم‌افزار، مهندسی سخت‌افزار و مهندسی فناوری اطلاعات برخوردار هستند.
البته ناگفته نماند در مقطع کارشناسی ارشد، بسته به دانشگاه محل تحصیل، گرایش‌ها دستخوش تغییرات میشوند، چراکه این موارد وابستگی بسیاری به هیئت علمی، سابقه پژوهشی و حوزه تخصصی دانشکده دارند. از سوی دیگر با ظهور این رشته و استقبال دانشجویان، در راستای سیاست‌های تعادل رشته‌های گروه‌های کامپیوتر و فناوی اطلاعات، بعضاً گرایش‌ها جایگزین میشوند که این موضوع از حوصله این مطلب خارج است.
بر اساس دفترچه کنکور سال 1397، متقاضیان جهت ورود به رشته مهندسی فناوری اطلاعات در مقطع کارشناسی ارشد، باید به سوالات دروس زیر با موفقیت پاسخ دهند:
- زبان عمومی و تخصصی (انگلیسی)
- دروس مشترک (ساختمان‌های گسسته، ساختمان داده‌ها، طراحی الگوریتم، مهندسی نرم‌افزار، شبکه‌های کامپیوتری)
- اصول و مبانی مدیریت
- مجموعه دروس تخصصی مشترک (اصول طراحی پایگاه داده‌ها، هوش مصنوعی، سیستم‌های عامل)
