معرفی رشته مهندسی شهرسازی

دروس رشته مهندسی شهرسازی ترکیبی از رشته‌های متفاوت است که همه در شکل‌گیری شهر تاثیر گذارند به همین علت رشته شهرسازی در عین تخصصی بودن به عنوان یک رشته میان رشته‌ای شناخته می‌شود که زمینه‌های گوناگون در سطوح روستایی، شهری و منطقه‌ای از یک سو و سطوح فنی، انسانی و محیطی از سوی دیگر را در بر می‌گیرد. یک شهرساز در کنار نقش خود سیاست‌گذار و هماهنگ کننده معماران، مهندسین عمران، اقتصاد دانان و جامعه‌شناسان در محیط شهری است. قسمت اصلی دروس رشته مهندسی شهرسازی به دانشجو مهارت برنامه‌ریزی و طراحی فضای شهری در مقیاس‌های مختلف را به صورت تئوری و عملی آموزش میدهند؛ در کنار این مباحث، سه دسته دروس نظریات توضیحی، شناخت کمی و عددی و مهارت‌های بیان تصویری و نقشه برداری به مهندس شهرساز در شناخت شهر و طراحی مناسب کمک می‌کنند. به علت درگیری این رشته با بحث طراحی، متقاضی تحصیل در آن بایستی تا حدودی با مبانی طراحی آشنا بوده، به این موضوع علاقه داشته و دارای ذوق و استعداد هنری و خلاقیت و هوش بصری نیز باشد. در کنار آن، بایستی به مسائل اجتماعی، انسانی، اقتصادی و فنی علاقه‌مند باشد و حین تحصیل کارهای تحقیقاتی و پژوهشی فراوانی انجام دهد. همچنین افرادی که دغدغه تاثیر‌گذاری در زندگی شهری و توسعه شهر خود را دارند در این رشته به موفقیت بیشتری دست پیدا می‌کنند.

کدام دروس دوره دبیرستان در رشته مهندسی شهرسازی بیشتر کاربرد دارند؟

به علت اینکه شهرسازی یک رشته میان رشته‌ای است، دروس متفاوتی از دوره دبیرستان می‌توانند برای موفقیت در این رشته در دانشگاه مفید واقع شوند. به علت درگیر بودن با طراحی فضاهای شهری و مباحث هنری، دروس مرتبط با سواد بصری، دروس رشته هنر و دروس رشته معماری هنرستان به یقین کمک کننده خواهند بود. همچنین برای مطالعات آماری شهری، دروس مربوط به ریاضیات و آمار و احتمالات میتوانند به دانشجو کمک کنند تا درک بهتری از نمودارها و مطالعات شهری پیدا کند. ناگفته نماند که در بخش دروس و نظریات توضیحی، تسلط به دروس تاریخ و جغرافیا، مطالعات اجتماعی و سایر دروس مشابه زمینه مناسبی برای شروع مباحث رشته شهرسازی ایجاد می‌کنند.

گرایش‌های رشته مهندسی شهرسازی برای ادامه تحصیل چه هستند؟

سه گرایش اصلی برای ادامه تحصیل در رشته مهندسی شهرسازی وجود دارد که عبارتند از:

• گرایش طراحی شهری: در این گرایش مقیاس کار کوچکتر شده و بیشتر به رشته معماری نزدیک می‌شود. ضمناً‌ در گرایش طراحی شهری توجه ویژه‌ای به طراحی فضاهای شهری و اصول زیبایی شناسی آن می‌شود.
• گرایش برنامه‌ریزی شهری: این گرایش در مقیاسی بزرگتر، شامل آموزش لازم جهت تهیه طرح‌های جامع شهری و مطالعات آنها است.
• گرایش مدیریت شهری: گرایش مذکور متخصصین اداره و توسعه فضاهایی را آموزش میدهد که برنامه‌ریز شهری آن‌ها را ایجاد کرده است.

مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته مهندسی شهرسازی چه هستند؟

دوره کارشناسی شهرسازی شامل 140 واحد درسی است که دروس تخصصی آن شامل یک بدنه اصلی و سه شاخه جانبی می‌شوند. در ادامه فهرستی از دروسی که بدنه اصلی را در بر می‌گیرند آورده شده است:

• مبانی و روش‌های برنامه‌ریزی شهری
• مبانی و روش‌های طراحی شهری
• برنامه‌ریزی منطقه‌ای
• منظر‌سازی
• برنامه‌ریزی حمل و نقل درون شهری
• طراحی حمل و نقل درون شهری
• برنامه‌ریزی مسکن
• تاسیسات و تجهیزات شهری
• بافت‌های فرسوده

مباحث مطرح شده در دروسی که در بالا آمده‌اند به صورت عملی نیز در پنج طرح شهرسازی و پروژه نهایی به دانشجو آموزش داده می‌شوند؛ همچنین این دروس، مهم‌ترین مواردی هستند که دانشجو را برای ورود به محیط کار آماده می‌کنند. شاخه‌های پشتیبان رشته مهندسی شهرسازی نیز شامل سه مبحث هستند: 1- نظریه‌های توضیحی شامل دروس:

• درآمدی بر شهرشناسی
• جغرافیای شهری
• جامعه‌شناسی شهری
• اقتصاد شهری
• تاریخ شهر و شهرسازی در جهان
• تاریخ شهر و شهرسازی در ایران
• درک و بیان محیط شهری
• اکولوژی شهری

2- شاخه مهارت شناختی کمی و عددی: که شامل دروس عمومی ریاضیات و آمار و در نهایت دروس تخصصی مدلهای کمی و روش تحقیق است. 3- شاخه مهارت‌های بیان تصویری و نقشه برداری شامل دروس:

• هندسه احجام و پرسپکتیو
• بیان معماری 1
• بیان معماری ۲
• مبانی طراحی 1
• مبانی طراحی 2
• سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی
• کاربرد نقشه برداری در شهرسازی

لازم به ذکر است ترکیب آموزشهای بخش آخر با مهارت‌های طراحیِ بدنه اصلی رشته، سبب می‌شوند دانشجو بتواند برنامه و طرح مناسبی برای محیط شهری در مقیاس‌های مختلف ارائه دهد.

فارغ التحصیل رشته مهندسی شهرسازی در چه کارها و صنایعی می‌تواند شاغل شود؟

  فارغ‌ التحصیل رشته مهندسی شهرسازی با توجه به آموخته‌های خود، می‌تواند در نهاد‌های مختلف شهرسازی کشور، مانند مواردی که در زیر آمده‌اند مشغول به کار شود:

• دفاتر شهرسازی و فنی شهرداری‌ها
• دفاتر فنی وزارت کشور
• وزارت راه و شهرسازی و سازمان‌های مسکن و شهرسازی استان‌ها
• کارشناسی دادگستری
• دفاتر فنی جهاد کشاورزی
• بنیاد مسکن انقلاب اسلامی
• دفاتر مهندسین مشاور شهرسازی
• سایر نهادهای مرتبط برای اجرای طرح‌های شهری کشور

همچنین شرکت‌های خصوصی و مهندسین مشاور فعال در زمینه تهیه طرح‌ها و برنامه‌های شهری، بیشتر بازار کار فارغ التحصیلان این رشته را تشکیل می‌دهند و در کنار آن‌ مهندس شهرساز با قبولی در آزمون نطام مهندسی می‌تواند پروانه اشتغال به کار و حق امضا دریافت کند.

بازار کار رشته مهندسی شهرسازی به چه صورت است؟

رشته مهندسی شهرسازی از جمله رشته‌هایی است که بازار کار گسترده‌ای دارد که به موارد جزئی‌تر آن در سوال قبل اشاره شد. کارفرمای بیشتر پروژه‌های شهری شهرداری است که معمولا پروژه را به شرکت‌های مهندسی مشاور می‌سپارد؛ متخصص شهرساز با همکاری با این دفاتر، می‌تواند نقش موثری در توسعه شهری داشته باشد. حقوق و مزایای دانش‌آموختگان این رشته بسته به میزان مهارت و سابقه کاری و محل کار تعیین می‌شود و در ابتدای کار معمولا مطابق حقوق مصوب اداره کار است. برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و سبب موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند. چنین مهارت‌هایی سبب تعامل بهتر فرد در سازمان و محیط‌های کاری خواهد شد و به طور معمول با نام «مهارت‌های نرم» از آن نام می‌برند.

امکان ادامه تحصیل در رشته مهندسی شهرسازی در داخل ایران چگونه است؟

رشته مهندسی شهرسازی در ایران در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری قابل ادامه دادن است و در مقطع کارشناسی ارشد شامل رشته‌های:

• طراحی شهری
• برنامه‌ریزی شهری
• مدیریت شهری
• جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری

و در مقطع دکتری شامل رشته‌هایی است که در ادامه آمده‌اند:

• شهرسازی
• طراحی شهری
• جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری

امکان ادامه تحصیل در رشته مهندسی شهرسازی در خارج از کشور به چه صورت است؟

  دانش آموخته شهرسازی در دو رشته طراحی و برنامه‌ریزی شهری در دانشگاههای جهان پذیرش می‌گیرد، همچنین رشته‌های تخصصی دیگری مانند طراحی مجتمع‌های مسکونی بسته با دانشگاه انتخابی برای ادامه تحصیل وجود دارند. لازم به اشاره است که دانشگاه‌های مختلف در هر بازه زمانی، شرایط متفاوتی برای پذیرش دانشجو دارند. توجه داشته باشید که در بیشتر موارد، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید با زبان‌ خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته باشید. علاوه بر این، برای اثبات آشنایی با زبان انگلیسی نیز به شرکت در آزمون‌های بین‌المللی و معتبر زبان خارجی مانند تافل، آیلتس و دولینگو نیاز دارید.  

دروس دانشگاهی رشته مهندسی شهرسازی تا چه میزان نیازهای بازار کار را مرتفع می‌کنند؟

دروس این رشته دید مناسبی به محیط شهری و طرز کار آن ایجاد می‌کنند؛ همچنین آموزش عملی اصول طراحی و برنامه‌ریزی در فضای شهری، آمادگی خوبی را در فارغ التحصیلان برای بازار کار پدید می‌آورند.  جهت حضور در بازار کار و یادگیری عملی آنچه در دانشگاه آموزش داده می‌شود نیاز است تا دانشجو مدتی را به صورت کار آموز در دفاتر مشاور شهرسازی مشغول به کار شود. از این طریق به یقین وی مهارت‌های عملی بازار کار را بهتر درک خواهد کرد و ارتباط مناسبی میان مسائل نظری آموزش دیده و واقعیت شهر برای او ایجاد خواهد شد.   همچنین طیف وسیعی از نرم‌افزارها، از برنامه‌های آماری و تحلیلی گرفته تا برنامه‌های مدل‌سازی و طراحی برای کار روی مسائل شهری مورد نیاز است که فارغ التحصیل رشته مهندسی شهرسازی جهت ایجاد تمایز نسبت به سایر افراد جویای کار می‌تواند روی یادگیری آن‌ها سرمایه‌گذاری کند. در کنار مهارت‌های یاد شده مهارت نوشتن و همکاری با نشریات فعال محلی به متخصص این رشته در تاثیرگذاری بیشتر روی مسائل شهری کمک می‌کند.