گرایش شبکه‌های ارتباطی و کامپیوتری
این گرایش حاصل ترکیب کاربردی‌ترین مباحث دو رشته مهندسی کامپیوتر و مهندسی برق-مخابرات بوده و از لحاظ کاربرد، سابقه بیشتری نسبت به سایر گرایش‌ها دارد. لازم به تذکر است مراکز آموزشی و دانشگاه‌ها غالبا این گرایش را در زیر مجموعه گروه تخصصی خود ارائه می‌کنند، اما در برخی واحد‌ها گرایش مذکور در زیر مجموعه گروه مهندسی کامپیوتر نیز ارائه می‌شود.
تذکر: به دلیل کاربردی بودن بسیار این گرایش، سرفصل‌های این رشته، مشابهت بسیار زیادی به سرفصل‌های رشته‌های مهندسی کامپیوتر گرایش شبکه‌های کامپیوتری و مهندسی برق گرایش شبکه‌های مخابراتی دارد؛ هرچند غالبا دروس اختیاری بر اساس سابقه پژوهشی و حوزه تخصص هیات علمی واحد ارائه می‌شوند.
دروس تخصصی در این گرایش از لیستی که در ادامه آمده است، انتخاب و ارائه می‌شوند:
- پردازش مبتنی بر شبکه
- ارتباطات داده
- طراحی سیستمهای تحمل‌پذیر اشکال
- فرایندهای تصادفی
- شبکه‌های حسگر بیسیم
- مدلسازی و تحلیل شبکه‌های کامپیوتری
- مخابرات سیار
- طراحی سیستمهای نهفته
- مدیریت شبکه‌های کامپیوتری
- مدلسازی و تحلیل شبکه‌های اجتماعی
مباحث دروس اصلی در این گرایش به شرح زیر است:
- شبکه‌های کامپیوتری پیشرفته
- امنیت شبکه پیشرفته
- سیستمهای عامل پیشرفته
- معماری سازمانی فناوری اطلاعات
- معماری نرم‌افزار
از مهم‌ترین فعالیت‌های تحصیلی شغلی این رشته می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کدنویسی و برنامه‌نویسی شبکه
- طراحی، پیاده‌سازی و پیکربندی شبکه‌های کامپیوتری
- مجازی‌سازی و پیاده‌سازی شبکه ابر خصوصی و عمومی
- هوشمندسازی خانه‌ها و شهرها (اینترنت اشیا)
- طراحی و پیاده‌سازی مراکز داده و …
گرایش سیستمهای چند رسانه‌ای
در این تخصص تمرکز بر شبکه‌های حاوی محتوای چندرسانه‌ای بوده و پردازش گفتار دیجیتال و تصاویر دیجیتال جز جدایی ناپذیر این گرایش است. دانشجویان این رشته علاوه بر دانش شبکه‌های کامپیوتری، باید به مباحث مهندسی نرم‌افزار و هوش مصنوعی تسلط کافی داشته باشند، چرا که بخش اعظمی از این دروس بر پایه درک مفاهیم هوش مصنوعی و بینایی ماشین است. آینده شغلی این افراد، بر اساس حوزه تخصصی اکتسابی مشخص شده و بیشتر در حوزه انتقال تصاویر تحت شبکه و شبکه‌های چند رسانه‌ای تمرکز خواهند کرد.
از دروس اصلی این رشته می‌توان به عناوین زیر اشاره داشت:
- فشرده‌سازی اطلاعات
- گرافیک کامپیوتری پیشرفته
- پویانمایی و پویانمایی سه‌بعدی
- طراحی واسط کاربر
- مدیریت توسعه نرم‌افزار
از دروس اختیاری در این گرایش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شبکه‌های چندرسانه‌ای
- ساخت محیط‌های مجازی
- ارتباطات تصویری
- مصورسازی اطلاعات
- مدیریت ارتباط با مشتری
- مباحث پیشرفته در چند رسانه‌ای
- پردازش تصاویر دیجیتال
- پردازش گفتار دیجیتال برای چندرسانه‌ای‌ها
- بینائی ماشین
گرایش تجارت الکترونیکی
مباحث مربوط به تعاملات تجاری الکترونیکی را بررسی کرده که نیازمند بستر فناوری اطلاعات است. برای مثال این گرایش مباحثی همانند رمز ارزها (بیت کوین)، پرداخت‌های الکترونیکی، بازاریابی الکترونیکی، تجارت‌های الکترونیکی سیار، امنیت تجارت الکترونیکی و هوش تجاری را در بر دارد.
در گرایش تجارت الکترونیکی دانشجویان در مقطع کارشناسی ارشد، باید دروس اصلی که در زیر اشاره شده را بگذرانند:
- امنیت تجارت الکترونیکی
- مهندسی سیستمهای تجارت الکترونیکی
- بازاریابی الکترونیکی
- هوش تجاری
- استراتژی‌های تجارت الکترونیکی
- سیستمهای پرداخت الکترونیکی
- تجارت الکترونیکی سیار و محاسبات فراگیر
- مدیریت زنجیره عرضه
همچنین دروس اختیاری در این گرایش به شرح زیر است:
- معماری نرم‌افزار
- مسائل حقوقی و اخلاقی در فناوری اطلاعات
- سیستمهای تصمیم‌یار هوشمند
- مدیریت تیم‌های مجازی
- مدیریت مالی
- مدیریت ارتباط با مشتری
- برنامه‌ریزی منابع بنگاه
- بانکداری الکترونیکی
- مهندسی مجدد فرایندهای تجاری
- ذخیره و بازیابی اطلاعات روی وب
- برنامه ریزی استراتژیک پیشرفته
- محاسبات توری
- روش‌های پیش‌بینی
- مباحث پیشرفته در مهندسی سیستمهای تجارت الکترونیکی
گرایش مدیریت سیستمهای اطلاعاتی
مطالعه و بررسی سیستمهای نوین نرم‌افزاری و سخت‌افزاری برای مدیریت و سازماندهی استفاده از داده‌های جمع آوری شده و پایگاه داده‌ها جز مباحث تخصصی این گرایش است. به عبارت دیگر با توجه به وجود انبوه داده‌های سازمانی، بررسی و تحلیل آنها و در نهایت معنا بخشیدن به اطلاعات و مفید‌سازی این داده‌ها، هدف اصلی این گرایش است.
مباحث دروس اصلی در این گرایش به شرح زیر است:
- امنیت شبکه پیشرفته
- شبکه‌های کامپیوتری پیشرفته
- سیستم‌های‌عامل پیشرفته
- معماری سازمانی فا
- معماری نرم‌افزار
مباحث دروس اختیاری در این گرایش به شرح زیر است:
- شبکه‌های چندرسانه‌ای
- سیستمهای پشتیبانی تصمیم‌گیری
- وب فضایی
- داده‌کاوی
- ارزیابی کارایی کامپیوترها
- سامانه‌های پیشرفته ذخیره‌سازی داده
- مباحث پیشرفته در فناوری اطلاعات
- مدیریت برنامه ریزی استراتژیک پیشرفته
- سیستمهای اطلاعات مدیریت پیشرفته
- برنامه‌ریزی منابع سازمانی
گرایش معماری سازمانی
این گرایش با هدف آشناسازی دانش آموختگان با مفاهیم و اصول معماری سازمانی ارائه شده تا آنها قادر به پیاده‌سازی ابعاد کلی، تدوین معماری انواع سیستمهای اطلاعاتی شده و سپس راهکارهای کاربردی ارائه دهند. از طرفی نیز بتوانند تکنیک‌ها و روش‌های لازم برای برنامه‌ریزی راهبردی فناوری اطلاعات را عملی سازند.
در این گرایش لیست دروس تخصصی به شرح زیر است:
- مهندسی نرم‌افزار پیشرفته
- معماری سازمانی فناوری اطلاعات
- سیستمهای نرم‌افزاری مقیاس وسیع
- معماری نرم‌افزار
- مهندسی مجدد فناوری‌های حرفه
- معماری امنیت اطلاعات سازمانی
- معماری اطلاعات و داده‌ها
- مدیریت پروژه‌های مقیاس وسیع فناوری اطلاعات
- معماری خدمت‌گرا
- شبکه‌های کامپیوتری پیشرفته
در این گرایش لیست دروس اختیاری به شرح زیر است:
- هوش تجاری
- سامانه‌های تصمیم‌یار هوشمند
- مهندسی دانش و هستان شناسی
- تحلیل سیستمهای داده‌های حجیم
- حقوق فناوری اطلاعات
- برنامه‌ریزی منابع سازمانی
- فرایند‌کاوی امنیت شبکه پیشرفته
در دانشگاه‌های دولتی نیز ۵ گرایش شبکه‌های ارتباطی و کامپیوتری، مدیریت سیستمهای اطلاعاتی، معماری سازمانی، سیستمهای چندرسانه‌ای و تجارت الکترونیک با دروس مشابه دانشگاه آزاد ارائه می‌شوند. همچنین سه گرایش دیگر نیز وجود دارد که در ادامه به آنها پرداخته‌ایم.
گرایش سامانه‌های شبکه‌ای
هدف از ارائه این گرایش در گام اول بررسی ساختار، کارکرد و فرآیندهای شبکه‌های اطلاعات، فناوری و… بوده و در گام بعدی استفاده از شبکه به عنوان یک ابزار علمی و محاسباتی برای پدیده‌های مهندسی و موارد دیگر از این دست است.
دروس اصلی در این گرایش به شرح زیر است:
- الگوریتم‌های گراف
- شبکه‌های پیچیده
- مبانی نظری شبکه‌های اجتماعی
- مدل‌های احتمالاتی
همچنین دروس اختیاری این رشته به شرح زیر است:
- یادگیری ماشین و بازشناسی الگو
- جمع‌سپاری و فعالیت‌های جمعی
- علوم شبکه شناختی-اجتماعی
- تحلیل شبکه‌های اطلاعات
- نظریه ریاضی سیستم‌ها
- کاوش دادگان انبوه
- رایانش نرم و ملهم از زیست
- نظریه بازی
- نظریه‌های ارتباطات اجتماعی
برای آشنایی بیشتر با این گرایش، مشاهده فیلم‌های آموزشی زیر پیشنهاد می‌شود.
- مجموعه آموزش‌های داده‌کاوی و یادگیری ماشین
- فیلم آموزش نظریه بازی‌ها (Game theory)
گرایش تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات (ICT)
در این گرایش دروس تخصصی به شرح زیر است:
- شبکه‌های کامپیوتر و انتقال داده‌ها
- ارزیابی عملکرد سیستمهای کامپیوتری
- معماری تکنولوژی ارتباطات
همچنین دروس اصلی در این رشته «اطلاعات و تکنولوژی اطلاعات» و «مدیریت و برنامه‌ریزی منابع اطلاعاتی» است.
در این گرایش دروس اختیاری به شرح زیر است:
- برنامه‌ریزی تکنولوژی اطلاعات
- واسط‌های تجارت الکترونیک
- سیستمهای خبره و مهندسی دانش
- بازاریابی استراتژیک بر روی اینترنت
- استراتژی تکنولوژی اطلاعات
- تکنولوژی اطلاعات و تحول
- پیاده‌سازی پروژه‌های تکنولوژی اطلاعات
- تکنولوژی اطلاعات و استراتژی نوآوری
- مدیریت دانایی
- سازمان‌های شبکه
- طراحی و پیاده سازی سیستمهای اطلاعات وپایگاه داده‌ها
- سیستمهای پشتیبانی تصمیم برای مدیران عالی
- سیستمهای اطلاعاتی استراتژیک
- مدیریت پایگاه‌های غیرمتمرکز داده‌ها
- کاربردهای هوش مصنوعی
- ساخت نماینده‌های هوشمند
- تعامل انسان و کامپیوتر
- اقتصاد تکنولوژی اطلاعات
- مبانی و کاربردهای شبیه‌سازی
- ارتباطات چندرسانه‌ای
- یادگیری ماشین
- سیستمهای استدلالی مبتنی برموارد عملی
- مدلسازی شناختی
- مباحث پیشرفته در تکنولوژی اطلاعات
برای آشنایی بیشتر با این گرایش، مشاهده فیلم‌های آموزشی زیر پیشنهاد می‌شود.
- فیلم آموزش تدوین استراتژی‌های مدیریت دانش
- مجموعه آموزش‌های هوش مصنوعی
- مجموعه آموزش‌های بازاریابی و تبلیغات
- در این گرایش دروس تخصصی به شرح ذیر است:
- تکنولوژی‌ها و مدل‌های کسب و کار تجارت الکترونیکی
- (+) معماری و برنامه‌سازی تحت وب
- مهندسی مجدد الکترونیکی فرآیندهای کسب و کار
همچنین دروس اصلی در این رشته «اطلاعات و تکنولوژی اطلاعات» و «مدیریت و برنامه‌ریزی منابع اطلاعاتی» است.
در این گرایش دروس اختیاری به شرح زیر است:
- برنامه‌ریزی تکنولوژی اطلاعات
- واسط‌های تجارت الکترونیک
- بازاریابی استراتژیک بر روی اینترنت
- سیستمهای خبره و مهندسی دانش
- استراتژی تکنولوژی اطلاعات
- پیاده‌سازی پروژه‌های تکنولوژی اطلاعات
- تکنولوژی اطلاعات و استراتژی نوآوری
- تکنولوژی اطلاعات و تحول
- مدیریت دانایی
- سازمان‌های شبکه
- طراحی و پیاده سازی سیستمهای اطلاعات وپایگاه داده‌ها
- سیستمهای پشتیبانی تصمیم برای مدیران عالی
- سیستمهای اطلاعاتی استراتژیک
- مدیریت پایگاه‌های غیرمتمرکز داده‌ها
- ساخت نماینده‌های هوشمند
- کاربردهای هوش مصنوعی
- تعامل انسان و کامپیوتر
- ارتباطات چندرسانه‌ای
- اقتصاد تکنولوژی اطلاعات
- مبانی و کاربردهای شبیه‌سازی
- یادگیری ماشین
- مباحث پیشرفته در تکنولوژی اطلاعات
- سیستمهای استدلالی مبتنی برموارد عملی
- مدلسازی شناختی
مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته مهندسی فناوری اطلاعات چه هستند؟
واحدهای درسی در دوره کارشناسی پیوسته به شرح زیر است:
- دروس عمومی: ۲۲ واحد
- دروس پایه: ۱۷ واحد
- دروس اصلی-تخصصی: ۸۵ واحد
- دروس اختیاری: ۱۸ واحد
جمعا 142 واحد باید گذرانده شود تا دانشجو درجه کارشناسی این رشته را اخذ کند.
مهم‌ترین دروس تخصصی و اصلی به شرح زیر هستند که هر کدام 3 واحد نظری را در بر می‌گیرند:
- ساختمان گسسته
- مبانی کامپیوتر و برنامه‌سازی
- ساختمان داده‌ها
- مدارهای منطقی
- معماری کامپیوتر
- برنامه‌سازی پیشرفته
- سیستمهای عامل
- نظریه زبان‌ها و ماشین‌ها
- اصول طراحی پایگاه داده‌ها
- طراحی الگوریتم
- مهندسی نرم‌افزار 1
- مهندسی نرم‌افزار 2
- شبکه‌های کامپیوتری 1
- شبکه‌های کامپیوتری 2
- درس هوش مصنوعی
- درس مهندسی اینترنت
- اقتصاد مهندسی
- اصول مبانی مدیریت
- آزمایشگاه شبکه (1 واحد عملی)
- آزمایشگاه پایگاه داده (1 واحد عملی)
- آزمایشگاه سیستم عامل (1 واحد عملی)
- مبانی فناوری اطلاعات
- مهندسی فناوری اطلاعات
- (+) تجارت الکترونیکی
- مدیریت و کنترل پروژه‌های فناوری اطلاعات
- مدیریت استراتژیک فناوری اطلاعات
- (+) امنیت شبکه و رمزنگاری
بهترین و کاربردی ترین دروس اختیاری در این رشته عبارت هستند از:
- مدیریت نگهداری اطلاعات در فناوری اطلاعات
- شبیه‌سازی کامپیوتری
- سیستمهای چندرسانه‌ای
- گرافیک کامپیوتری
- داده‌کاوی
- سیستمهای خبره و تصمیم یار
- شبکه‌های بیسیم
فارغ التحصیل رشته مهندسی فناوری اطلاعات در چه کارها و صنایعی می‌تواند شاغل شود؟
مشاغلی که یک فارغ التحصیل مهندسی فناوری اطلاعات می‌تواند در آنها شاغل شود عبارت هستند از:
- مدیریت واحد فناوری اطلاعات در واحدهای صنعتی کوچک تا بزرگ
- مدیریت استراتژیک طراحی، تولید و توسعه سخت‌افزار
- مدیریت استراتژیک طراحی، تولید و توسعه نرم‌افزار
- تحلیل و پژوهش سیستمهای نرم افزاری مناسب برای مدیریت و سازماندهی
- متخصص، طراح و تحلیل‌گر شبکه‌های کامپیوتری و مخابراتی
- متخصص و ارزیاب لینک‌ها و ارتباطات بیسیم (وایمکس، شبکه‌های سلولی و…)
- متخصص و ارزیاب امنیت شبکه (نرم افزاری و سخت افزاری)
- متخصص هوشمندسازی منازل
- متخصص هوشمندسازی شهرها و سازمان‌ها
- متخصص و تحلیل‌گر در حوزه پژوهش و شبیه‌سازی انواع شبکه‌های کامپیوتری و مخابراتی جهت بهبود چالش‌های موجود
- متخصص در حوزه بانکداری و تجارت الکترونیک
- به طور کلی بسته به حوزه تخصص، عملکرد مشاغل در دسترس متفاوت بوده ولی هر صنعتی نیازمند یک متخصص فناوری اطلاعات است.
بازار کار رشته مهندسی فناوری اطلاعات به چه صورت است؟
رشته مهندسی فناوری اطلاعات با توجه به داشتن ماهیت میان رشته‌ای خود، بازار کار متنوع و گسترده‌ای دارد که پیش‌تر در مورد حوزه‌های مختلف آن بحث شد؛ البته معرفی کردن تمامی فرصت‌های شغلی از حوصله بحث در این مقاله خارج است.
از آنجایی که بازار و صنعت همیشه به متخصصین فناوری اطلاعات نیاز دارند، افرادی که در بازار درصدد کسب جایگاه‌های شغلی هستند باید علاوه بر داشتن توانمندی‌های مهارتی (که مابقی مهندسین فناوری اطلاعات دارند) توانمندی‌های منحصر به فرد و کاربردی دیگری نیز داشته باشند؛ مثلاً مهندسی که در حوزه شبکه‌های بیسیم تخصص اصلی و اولیه دارد باید در حوزه امنیت شبکه و طراحی شبکه نیز تخصص ثانویه داشته باشد
وجه تمایز این جایگاه شغلی با سایر مشاغل مهندسی، در به‌روزرسانی دانش در زمینه فناوری اطلاعات است چرا که احتمال دارد در آینده نزدیک تخصص جدیدی اضافه شود و یا یک سری تخصص‌های قدیمی حذف یا ادغام شوند.
در مورد حقوق و مزایای دریافتی ماهانه نمی‌توان رقم خاصی را مشخص کرد و این امر بیشتر توافقی بین کارفرما یا سازمان با فارغ التحصیلان این رشته است؛ ولی هرچه افراد توانایی مدیریت و پیکربندی حوزه‌های مختلف را داشته باشند بهتر می‌توانند خود را به سازمان‌ها و صنعت عرضه کنند چرا که سرمایه افراد، دانش آنها است و بر همین اساس میزان مهارت، سابقه کاری و… برای افراد ایجاد شده و در نهایت افرادی که دانش فنی–پژوهشی بیشتری دارند، دست برتر در اعلام هزینه به عنوان دستمزد را درا خواهند بود.
امیدواریم این مقاله به خوبی شما رو با رشته فناوری اطلاعات آشنا کرده باشه !
